Het wonderlijke schilderij van Antonio

Leestip: Het wonderlijke schilderij van Antonio
is een leestip van de Canon van de Vaderlandse Geschiedenis.
http://entoen.nu/verwijzingen.aspx?id=19

Het verhaal:
Merle gaat met haar klas en haar lerares geschiedenis naar een tentoonstelling in het Hof van Delft. Ze staat oog in oog
met een man op een schilderij. Hij is zo levensecht dat Merle hem blijft aankijken,
of ze wil of niet. Dan gebeurt er iets vreemds.
De torens op de achtergrond verdwijnen en maken plaats voor een helderblauwe lucht.
De man op het schilderij kucht. Hij leeft! Merle
is in de wereld van het schilderij terechtgekomen: het Brugge van 1533.
Ze maakt kennis met de schilder, meester Antonio, en ook met zijn leerlingen. Al vlug
blijkt dat Antonio een geheim verbergt. Heeft
dit geheim ervoor gezorgd dat Merle in 1533 terechtgekomen is? Hoe komt ze ooit weer
terug in haar eigen tijd?
Antonio’s leerlingen behandelen haar als een vreemdeling. Ze roddelen en pesten. Kunnen
ze ooit vrienden worden? Ze heeft er geen idee van hoe mensen in de zestiende eeuw denken.
Ze weet niets van het schilderen van portretten
of over tovenarij…

Hoe ik op het idee voor dit verhaal kwam:
Het begon bij Merle, de hoofdpersoon. Ze is 12 jaar en net zo nieuwsgierig als ik, ze heeft lef en ze is brutaal. Op een dag zag ik de schilderijen van Hans Holbein in het Mauritshuis in Den Haag. Er was een portret bij van een koopman die op een stenen muurtje met een Latijnse tekst leunde. Het schilderij was in 1533 gemaakt. Niet alleen dit schilderij maar ook de andere portretten van Holbein maakten diepe indruk op mij. De mensen op de schilderijen waren zo levensecht, je kon zien hoe hun karakters waren en het was niet moeilijk hen in levenden lijve voor te stellen.

Een paar dagen later zat ik heel laat, het was al nacht, naar een documentaire op de televisie te kijken. Het ging over oude meesters in de schilderkunst en hun geheime kennis. De documentaire was gemaakt door de wereldberoemde kunstenaar David Hockney. Volgens hem is de kennis van die oude meesters altijd geheim gebleven; zelfs in deze tijd is bijna niemand op de hoogte, zei hij. Maar dat gaat nu niet meer op, dacht ik teleurgesteld, het is nu op de televisie. Of zouden er op dat late tijdstip niet zoveel mensen gekeken hebben? Ik was in ieder geval klaarwakker en hing aan zijn lippen. Ik luisterde en vooral: ik keek naar wat hij te vertellen had.

Toen begon ik me voor te stellen hoe en waarom een meester in de schilderkunst zo’n geheim zou verbergen.

Samen met Merle begon ik een avontuurlijke reis naar het Brugge van 1533…

Illustratie:
Gemaakt door Marjolein Hund:

Het tweede hoofdstuk begin zo:

Geluiden, die ze niet thuis kan brengen. Een onbekende geur.
Traag opent Merle haar ogen. Het is bijna helemaal donker, toch weet ze direct dat ze in een vreemd bed ligt. Het zijn de steken in haar zij die haar wakker hebben gemaakt. Haar hoofd doet ook pijn. Ze voelt aan haar hoofd. Opgedroogd bloed. Een flinke bult.
In de verte hoort ze stemmen. Wie zijn daar aan het praten? Waar is ze?
Voorzichtig draait ze zich op haar zij. Gordijnen. Ze steekt haar hoofd tussen de zware bedgordijnen door. Meteen knijpt ze haar ogen dicht tegen het daglicht, dat door een hoog raam met heldere glas-in-loodruitjes naar binnen valt. Er is hier niemand. De stemmen komen uit een andere kamer. Ze is in een keuken! Is dit de keuken van het museum?

Precies tegenover het bed is een haardvuur. Een grote koperen ketel hangt aan een ketting boven het vuur. Er is niets dat aan een gewone, moderne keuken deed denken. Wat een idiote droom. Een hemelbed met donkerblauwe gordijnen in een ouderwetse keuken.
Een droom? Haar contactlenzen heeft ze nog in, voelt ze. Die doet ze altijd uit als ze gaat slapen. Ze ligt met haar kleren aan in bed! Wat is er toch gebeurd?
Ze gaat op haar rug liggen en knijpt haar ogen stijf dicht. Ze probeert het zich te herinneren. Een stomp. Het was donker geworden. Nee. Het was eerst donker. De stomp kwam daarna. Ze was met haar hoofd op iets hards gevallen. Toen was er een hele tijd niets. Geen gedachten, geen pijn, niets…

Brugge

De Onze-Lieve-Vrouwekerk
Als je deze kerk bezoekt, let dan op de hoge ramen en hoe het licht in de kerk valt. Als het buiten mooi weer is, is het in de kerk bijna net zo licht als buiten.
Onze-Lieve-Vrouwe is een andere naam voor Maria. In de Onze-Lieve-Vrouwekerk zijn meerdere beelden van Maria te vinden. Er is bijvoorbeeld een witmarmeren beeld van de beroemde Italiaanse kunstenaar Michelangelo.
Het pleintje naast de kerk heet Onze-Lieve-Vrouwekerkhof. Het is nu geen kerkhof meer, want het is nu verboden doden midden in de stad te begraven, maar in 1533 was dit wel een echt kerkhof.

Sint-Janshospitaal
Het Sint-Janshospitaal is nu een museum. Het was een groot middeleeuws ziekenhuiscomplex. Het Sint-Janshospitaal wordt in Het wonderlijke schilderij van Antonio een gasthuis genoemd. Dat klopt, want in die tijd was het geen echt ziekenhuis, maar een plek waar pelgrims, reizigers, armen en zieken te gast waren bij de kloosterlingen. Volgens de regel van Benedictus moesten de kloosterlingen zich barmhartig en gastvrij opstellen.

In het Sint-Janshospitaal is ook het Memlingmuseum. De schilder Hans Memling leefde van ± 1440-1494. Je kunt hem als een voorganger van Antonio zien. Kijk maar hoe de kleuren op zijn schilderijen schitteren als edelstenen en hoe mooi hij stoffen en materialen kon uitbeelden. Net als Antonio schilderde hij met olieverf op eikenhouten panelen. Net als Antonio wilde Memling zijn modellen zo echt mogelijk afbeelden. En net als Antonio zal hij gezegd hebben dat een portret mooier moet zijn dan de werkelijkheid. Misschien wist Memling als lid van het Lucasgilde al af van het geheim waarover in Het wonderlijke schilderij van Antonio gesproken wordt: Memling gebruikte waarschijnlijk een holle spiegel bij het schilderen.

Het belfort
Op de Grote Markt staat het belfort met zijn hoge toren. Je kunt de toren beklimmen.

Een rondleiding door Brugge
Een rondleiding door Brugge
In de zomermaanden is er elke middag een rondleiding met een gids. Je moet je dan ’s ochtends aanmelden bij het VVV. Meer informatie www.brugge.be

Schilderkunst

et gebruik van een spiegel en een donkere kamer was in de tijd van Antonio geheim. Geheimen van de natuur werden geheimen van God genoemd. Wie Gods geheimen onthulde, kon van tovenarij beschuldigd worden en op de brandstapel terecht komen.

Gilde
In elke stad had je gilden. Een gilde is een vereniging. Je moest lid zijn van een gilde om een beroep (ambacht) te mogen uitoefenen of het aan te leren. Het doel van een gilde was elkaar te ondersteunen. Ook konden ongewenste buitenstaanders geweerd worden.
Lucas is de patroonheilige van de schilders. Het Lucasgilde was in Brugge een zeer groot verzamelambacht. Daar waren beeldenmakers, zadelmakers, gareelmakers (een gareel is een leren juk, waarmee trekdieren voor een wagen werden gespannen), spiegelmakers, huis- en kunstschilders. Iemand als Antonio was dus gildebroeder van de spiegelmakers!

Atelier
Een atelier is een werkplaats. Wil je eens een schildersatelier uit vroegere tijd bezoeken? Het Rembrandthuis in Amsterdam is het huis waar Rembrandt van 1639 tot 1656 gewoond en gewerkt heeft. Het is nu een museum waar je op woensdagmiddag en in het weekend kunt zien hoe etsen afgedrukt worden. In het atelier van Rembrandt kun je ook zien hoe verf gemaakt wordt. Het ruikt daar net zo lekker als in het atelier van Antonio, die ongeveer honderd jaar eerder dan Rembrandt leefde en ook zelf zijn verf maakte.
Er zijn speciale activiteiten voor kinderen, zoals een speurtocht door het huis van Rembrandt.
Voor meer informatie www.rembrandthuis.nl